Άβδηρα

τετράδραχμο Αβδήρων (395 π.Χ.) με απεικόνιση γρύπα

Άβδηρα

Αρχαία πόλη της Θράκης. Ανάμεσα στα λιμάνια της Κεραμωτής και του Πόρτο - Λάγο είναι η Μπουλούστρα, τα σύγχρονα Άβδηρα. Είναι κοινότητα της επαρχίας Ξάνθης με 1.250 κατ.

Τα Άβδηρα είναι γνωστά από τις διάφορες παραδόσεις, που αναφέρονται στην πνευματική κατάσταση και στη νοοτροπία των κατοίκων τους, σαν κουτών ανθρώπων. Φυσικά η αντίληψη αυτή δε στέκει και κρίνεται σαν σκόπιμη διάδοση των Αθηναίων, που οι έξυπνοι και ζωηροί Αβδηρίτες πήγαιναν να τους ανταγωνιστούν στα γράμματα και στις τέχνες. Γιατί είναι γνωστό πως από τα Άβδηρα, τα τόσο συκοφαντημένα, κατάγονταν μεγάλες ελληνικές διάνοιες. Εκτός από το Δημόκριτο, τον Ιδρυτή και θεμελιωτή της ατομικής θεωρίας, στα Άβδηρα γεννήθηκε o Λεύκιππος, δάσκαλος του Δημόκριτου, καθώς και ο μαθητής του Δημόκριτου, σοφός Ανάξαρχος. Επίσης από τα Άβδηρα κατάγονταν ο διάσημος σοφιστής Πρωταγόρας, o ιστορικός Εκαταίος, ο ποιητής Νεκαίνετος, κ.α.

Η φήμη αυτή και η πνευματικότητα των Αβδηριτών κέντρισε το ενδιαφέρον των νεώτερων αρχαιολόγων, που προσπάθησαν να ανακαλύψουν την πραγματική τοποθεσία της θρυλικής αυτής πόλης.

1. Θέση

Οι πηγές μαρτυρούν ότι τα αρχαία Άβδηρα ήταν πόλη της Θράκης και ότι βρίσκονταν ανάμεσα στίς εκβολές του Νέστου και της Βιστωνίδας λίμνης. (Βιστωνίδα λίμνη λέγεται η λίμνη του Πόρτο Λάγο, ή Μπουρού)

Σε άλλα πάλι κείμενα αναφέρεται ότι τα Άβδηρα βρίσκονταν απέναντι από τη Θάσο. Βασισμένοι στα κείμενα αυτά άρχισαν την αναζήτηση, για την ανακάλυψη της πόλης . Και πρώτοι Γάλλοι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κοντά στην Ξάνθη μεγάλο αρχαίο περίβολο με ερείπια γωνιαίων πύργων και προσπάθησαν να αποδείξουν ότι εκεί βρίσκονταν άλλοτε τα Άβδηρα. Ωστόσο την ακριβή τοποθεσία των αρχαίων Αβδήρων τη διεκδικούν δύο χωριά, από τα οποία το πρώτο (εκεί όπου βρέθηκαν τα ερείπια) βρίσκεται κοντά στο Πόρτο - Λάγο και το λένε Μπουλούστρα, ενώ το άλλο χωριό βρίσκεται κοντά στην Καβάλα και το λένε Νέα Μπουλούστρα ή και Μπουλούσκα. Πιστεύεται ότι η Μπουλούστρα είναι τα αρχαία Άβδηρα. Εκεί υπάρχουν ερείπια στον απότομο βράχο και πιθανολογείται ότι ήταν η ακρόπολη.

Οι παραδόσεις και οι θρύλοι των Αβδήρων δια μέσου των αιώνων είναι πολλοί. Σύμφωνα με τη μυθολογία η πόλη ιδρύθηκε από τον ήρωα Ηρακλή προς τιμή και στη μνήμη του φίλου του Άβδηρου, που τον κατασπάραξαν τα άλογα του Διομήδη.

2.- Ιστορία.

Από ιστορική πλευρά όμως θεωρείται βέβαιο ότι τα Άβδηρα χτίστηκαν το 556 π.Χ. από τον Τιμησία, που καταγόταν από τις Κλαζομενές της Μικράς, Ασίας. Τον Τιμησία τον επαινούν ο Πλούταρχος και ο Αιλιανός, ενώ οι μεταγενέστεροι Αβδηρίτες τον λάτρευαν σαν ημίθεο. Όμως οι Θράκες κατέστρεψαν την αποικία αυτή των Κλαζομενών. Την ξανάκτισαν κατά το 543 π.Χ. άλλοι Μικρασιάτες Έλληνες, οι Ίωνες από την πόλη Τέως, που έφυγαν από την πατρίδα τους για να αποφύγουν την υποδούλωση από τους Πέρσες του Κύρου, ύστερα από την ήττα τού βασιλιά των Λυδών Κροίσου. Οι νέοι αυτοί πρόσφυγες έδωσαν στα Άβδηρα νέα ζωή και προκοπή. Έκοψαν και νομίσματα δικά τους οι Αβδηρίτες, που στη μια όψη είχαν το κεφάλι του Απόλλωνα, και στην άλλη το Γρύπα (μυθικό ζώο που φύλαγε τις εισόδους των χώρων όπου βρισκόταν κρυμμένος ορυκτός θησαυρός).

Αλλά το 462 π.Χ. και τα Άβδηρα υποτάχτηκαν στους Πέρσες και ελευθερώθηκαν μετά τη μάχη των Πλαταιών. Ξαναδημιουργήθηκαν, άκμασαν, προσχώρησαν στην Αττική Συμπολιτεία της Δήλου και προσέφεραν κάθε χρόνο από δέκα τάλαντα χρυσά. ( Ένα χρυσό αττικό τάλαντο είχε αξία περίπου εξήντα χιλιάδων δραχμών).

Αυτή η ευημερία των Αβδήρων κράτησε ως το 376 π.Χ., οπότε η θρακική φυλή των Τριβάλλων κατέστρεψε τα Άβδηρα, που περιήλθαν στους Μακεδόνες το 343 π.Χ. Αλλά μοίρα τους ήταν να καταληφτούν το 170 π.Χ. από τους Ρωμαίους και μετά , την πόλη την παρέλαβαν οι Βυζαντινοί και την ονόμασαν "Πολύστυλο" και την ανακήρυξαν μάλιστα και έδρα επισκοπής. Από την άλωση όμως του Βυζαντίου χάνονται τα ίχνη των Αβδήρων και δεν απομένουν παρά τα διάφορα κωμικά ανέκδοτα, δυσφημηστικά για τους Αβδηρίτες.

Κεφάλι Γρύπα σε χάλκινο λέβητα

Σε συλλογή αστεϊσμών του 13ου αιώνα , που έχει τίτλο Φιλόγελως και φέρονται ως συγγραφείς και ανθολόγοι οι "γραμματικοί" Ιεροκλής και Φιλάγριος υπάρχουν ένα σωρό δυσφημιστικοί αστεϊσμοί για τους Αβδηρίτες. Αλλά και ξένοι λόγιοι εκμεταλλεύτηκαν τις φημολογίες για τους Αβδηρίτες.

Ο Γάλλος Λαφονταίν -μυθογράφος του 17ου αιώνα- έγραψε αριστούργημα στο είδος του με τίτλο Δημόκριτος και Αβδηρίτες. Σ αυτό οι συμπατριώτες του Δημόκριτου παίρνουν το φιλόσοφο για τρελό και προσκαλούν για τη θεραπεία του τον Ιπποκράτη που όμως βρίσκει το μεγάλο σοφό να ασχολείται με τις μελέτες του, ενώ οι Αβδηρίτες που τον περιστοιχίζουν έχουν μορφή γαϊδάρων, ανίκανων να κατανοήσουν τη σημασία των μελετών και των θεωριών τού δήθεν αρρώστου.

Κάτι ανάλογο έχει κάνει και ο Γερμανός μυθιστοριογράφος Βίλανδ στο έργο του "Η ιστορία των Αβδηριτών" , που μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Κούμα και κυκλοφόρησε σε έκδοση της Βιέvvης το 1827.

Εγκ/δεια Επιστήμη & Ζωή